|
Odliczanie rent wypłacanych na podstawie umowy cywilnej jest kwestionowane
przez niektóre urzędy podatkowe. Chodzi o umowę tzw. renty bezpłatnej na podstawie,
której jedna ze stron zobowiązuje się do świadczeń na rzecz drugiej bez pobierania
za to żadnego wynagrodzenia (świadczenie jest jednostronne). Urzędy uznają niekiedy,
że renty umowne w ogóle nie są tzw. trwałym ciężarem wymienionym w art. 26 ust.1
ustawy PIT i dlatego nie podlegają uldze podatkowej. Innym używanym argumentem
jest zbyt krótki, zdaniem urzędu, okres trwania umowy (np. kilka miesięcy),
jeśli umowa zawarta jest na czas określony. Wreszcie urzędy wymagają formy aktu
notarialnego jako prawidłowej formy prawnej umów.
Przepisy podatkowe nie regulują tych kwestii i dlatego ustalenie
prawidłowego podejścia zależy od odpowiedniej interpretacji prawa. Przełomowe
znaczenie w rozwiązaniu tych problemów ma wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego
2000 r.
Otóż Sąd Najwyższy dokonał w tym wyroku kilku bardzo ważnych konkluzji
w odniesieniu do rent umownych:
- Renta umowna jest zawsze trwałym ciężarem i dlatego podlega odliczeniu
na podstawie art. 26 ustawy PIT.
- Renta wymieniona w art. 26 ustawy powinna być rozumiana jako renta określona
w prawie cywilnym. Dlatego zgodnie z kodeksem cywilnym umowa renty może
być zawarta na czas określony (np. kilku miesięcy). Jedynym wymogiem jest
aby wypłacanie renty miało charakter okresowy czyli np. raz na miesiąc lub
kwartał.
- Forma zawarcia umowy renty nie ma znaczenia dla prawa do ulgi podatkowej.
Podstawą do ulgi są faktyczne wydatki na wypłacane renty. Wynika stąd, że
wymaganie formy aktu notarialnego dla ważności ulgi jest nieuzasadnione.
Oczywiście forma umowy ma swoje znaczenie w zakresie pozostałych konsekwencji
cywilnych (np. forma ma znaczenie dla celów dowodowych w postępowaniu).
- Umowa renty musi mieć swoją przyczynę i nie może być czynnością pozorną.
Oznacza to, że nie jest ważna umowa zawarta tylko w celu obniżenia podatku.
Umowa taka nie byłaby podstawą do ulgi, podobnie jak nie była wystarczającą
podstawą sama umowa renty bez wypłacania świadczeń.
Omówiony wyrok ma duże znaczenie praktyczne, gdyż potwierdza prawo
do odliczeń z tytułu renty umownej. Wyjaśnia on także to, jakie warunki formalne
wymagane są dla ważności odliczeń.
Reasumując, podatnicy mogą korzystać z ulgi na wydatki związane
z realizacją renty umownej zawartej nawet na okres kilku miesięcy, także wtedy
gdy umowa nie była w zawarta w formie aktu notarialnego. Urzędy podatkowe mogą
kwestionować niektóre umowy renty argumentując, że zostały zawarte dla obniżenia
podatku. Jednak w takiej sytuacji musiałyby to wykazać i udowodnić w konkretnych
okolicznościach a to nie jest łatwe.
Wyrok powinien mieć wpływ na praktykę i podejście organów podatkowych
do renty umownej. Pomimo, że z formalnego punktu widzenia organy te nie są związane
wyrokiem sądu, to można oczekiwać z dużym prawdopodobieństwem, że zastosują
się do jego wskazań.
Na podstawie artykułu pt. "Renty pomniejszają podatek" (Izabela
Lewandowska, Rzeczpospolita z dn. 9 marca 2000 r.). | 
przewodnik podatkowy 
