Wiadomości Elfina - Odliczanie renty umownej

Odliczanie rent wypłacanych na podstawie umowy cywilnej jest kwestionowane przez niektóre urzędy podatkowe. Chodzi o umowę tzw. renty bezpłatnej na podstawie, której jedna ze stron zobowiązuje się do świadczeń na rzecz drugiej bez pobierania za to żadnego wynagrodzenia (świadczenie jest jednostronne). Urzędy uznają niekiedy, że renty umowne w ogóle nie są tzw. trwałym ciężarem wymienionym w art. 26 ust.1 ustawy PIT i dlatego nie podlegają uldze podatkowej. Innym używanym argumentem jest zbyt krótki, zdaniem urzędu, okres trwania umowy (np. kilka miesięcy), jeśli umowa zawarta jest na czas określony. Wreszcie urzędy wymagają formy aktu notarialnego jako prawidłowej formy prawnej umów.

Przepisy podatkowe nie regulują tych kwestii i dlatego ustalenie prawidłowego podejścia zależy od odpowiedniej interpretacji prawa. Przełomowe znaczenie w rozwiązaniu tych problemów ma wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 2000 r.

Otóż Sąd Najwyższy dokonał w tym wyroku kilku bardzo ważnych konkluzji w odniesieniu do rent umownych:

Renta umowna jest zawsze trwałym ciężarem i dlatego podlega odliczeniu na podstawie art. 26 ustawy PIT.
Renta wymieniona w art. 26 ustawy powinna być rozumiana jako renta określona w prawie cywilnym. Dlatego zgodnie z kodeksem cywilnym umowa renty może być zawarta na czas określony (np. kilku miesięcy). Jedynym wymogiem jest aby wypłacanie renty miało charakter okresowy czyli np. raz na miesiąc lub kwartał.
Forma zawarcia umowy renty nie ma znaczenia dla prawa do ulgi podatkowej. Podstawą do ulgi są faktyczne wydatki na wypłacane renty. Wynika stąd, że wymaganie formy aktu notarialnego dla ważności ulgi jest nieuzasadnione. Oczywiście forma umowy ma swoje znaczenie w zakresie pozostałych konsekwencji cywilnych (np. forma ma znaczenie dla celów dowodowych w postępowaniu).
Umowa renty musi mieć swoją przyczynę i nie może być czynnością pozorną. Oznacza to, że nie jest ważna umowa zawarta tylko w celu obniżenia podatku. Umowa taka nie byłaby podstawą do ulgi, podobnie jak nie była wystarczającą podstawą sama umowa renty bez wypłacania świadczeń.

Omówiony wyrok ma duże znaczenie praktyczne, gdyż potwierdza prawo do odliczeń z tytułu renty umownej. Wyjaśnia on także to, jakie warunki formalne wymagane są dla ważności odliczeń.

Reasumując, podatnicy mogą korzystać z ulgi na wydatki związane z realizacją renty umownej zawartej nawet na okres kilku miesięcy, także wtedy gdy umowa nie była w zawarta w formie aktu notarialnego. Urzędy podatkowe mogą kwestionować niektóre umowy renty argumentując, że zostały zawarte dla obniżenia podatku. Jednak w takiej sytuacji musiałyby to wykazać i udowodnić w konkretnych okolicznościach a to nie jest łatwe.

Wyrok powinien mieć wpływ na praktykę i podejście organów podatkowych do renty umownej. Pomimo, że z formalnego punktu widzenia organy te nie są związane wyrokiem sądu, to można oczekiwać z dużym prawdopodobieństwem, że zastosują się do jego wskazań.

Na podstawie artykułu pt. "Renty pomniejszają podatek" (Izabela Lewandowska, Rzeczpospolita z dn. 9 marca 2000 r.).

Odliczanie renty umownej - wyrok Sądu Najwyższego