Kwestie opodatkowania otrzymanych spadków oraz darowizn reguluje jedna ustawa. Wysokość podatku i zasady opodatkowania są więc jednakowe.

Kto płaci 

Podatek płacą osoby fizyczne, które nabyły na własność rzeczy znajdujące się na terytorium RP lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium RP, tytułem m.in.:

1. dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności..

Podatek

Podatek obliczany jest przez urząd skarbowy i określany w formie indywidualnej decyzji podatkowej. Wcześniej podatnik określa dokładnie w zeznaniu jakie dobra uzyskał w formie spadku lub darowizny. W przypadku darowizn dokonywanych u notariusza, podatek oblicza i pobiera notariusz a nie urząd skarbowy.
Obowiązek podatkowy powstaje:

• przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku;
• przy nabyciu w drodze zapisu, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania zapisu, dalszego zapisu lub polecenia;
• przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części;
• przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych określonych w art. 1 ust. 2 ustawy - z chwilą śmierci wkładcy;
• przy nabyciu jednostek uczestnictwa określonych w art. 1 ust. 2 ustawy - z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego,
• przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;
• przy nabyciu z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia;
• przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie;
• przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności - z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.
• przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - z chwilą ustanowienia tych praw

Stawki podatku

Stawki podatku uzależnione są od stopnia pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą (darczyńcą) i spadkobiercami (obdarowanymi). Podatek jest najmniejszy dla najbliższej rodziny (1 grupa podatkowa) a najwyższy dla osób niespokrewnionych (3 grupa). Stawki podatku zaczynają się od 3% a najwyższa to 20%.
Szczegółowe informacje o grupach podatników, podstawie opodatkowania, kwotach wolnych od podatku i stawkach można znaleźć w rozdziale 3 i 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn. 

Ulgi, zwolnienia

Przepisy przewidują zwolnienia od podatku dla nabycia niektórych rzeczy m.in. dzieł sztuki i rękopisów będących przedmiotem twórczości spadkodawcy. Poza tym istnieją kwoty wolne od podatku czyli wartości od których nie płaci się w ogóle podatku. Ustawa zwalnia także od płacenia podatku własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz udokumentują otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Przepisy przewidują także ulgę obejmującą nabycie domu lub mieszkania do wielkości 110 m.kw. Ulga ta jest obwarowana wieloma szczegółowymi warunkami określonymi w art. 16 ustawy.

Przepisy

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.